Atopowe zapalenie skóry, AZS (atopic dermatitis, łac. dermatitis atopica, zwane także wypryskiem atopowym, egzemą, a niegdyś świerzbiączką (łac. prurigo) Besniera, wypryskiem alergicznym lub alergicznym zapaleniem skóry) jest to zaliczana do chorób atopowych choroba skóry, wywołana genetycznie uwarunkowaną nieprawidłową reakcją immunologiczną. Choroba ta związana jest z nieprawidłową odpowiedzią odpornościową na małe dawki antygenów, w wyniku której dochodzi do nadmiernego wytwarzania przeciwciał IgE skierowanych głównie przeciwko tym alergenom.
Skóra chorego zmienia się pod wpływem substancji drażniących (mydło, rozpuszczalniki), alergenów (roztocze, sierść) lub pewnych pokarmów (jajka, mleko, białko pszenicy, czekolada, truskawki), traci barierę ochronną zbudowaną z lipidów (tzw płaszcz lipidowy) i pada ofiarą innych szkodliwych substancji pochodzenia zewnętrznego.
Skóra chorego zmienia się pod wpływem substancji drażniących (mydło, rozpuszczalniki), alergenów (roztocze, sierść) lub pewnych pokarmów (jajka, mleko, białko pszenicy, czekolada, truskawki), traci barierę ochronną zbudowaną z lipidów (tzw płaszcz lipidowy) i pada ofiarą innych szkodliwych substancji pochodzenia zewnętrznego.
Głównymi objawami tej choroby są zaczerwienienie i suchość skóry, jej swędzenie i skłonność do nawrotowych zakażeń bakteryjnych. Zmiany chorobowe najczęściej lokalizują się na zgięciach łokciowych i kolanowych, na twarzy i szyi, ale mogą obejmować całe ciało (patrz: erytrodermia). Chorobie często towarzyszą również inne schorzenia atopowe: astma oskrzelowa, sezonowy lub przewlekły katar sienny oraz alergiczne zapalenie spojówek. Charakterystycznym objawem jest także objaw Dennie-Morgana.
Atopowe zapalenie skóry ma przebieg wieloletni z okresami, kiedy objawy są mniej lub bardziej nasilone. W przebiegu tej choroby ma znaczenie stres emocjonalny, który sam nie jest bezpośrednią przyczyną objawów, ale poprzez wpływ układu nerwowego może stać się czynnikiem wyzwalającym objawy u osoby chorej.
leczenie obejmuje:
- środki przeciwhistaminowe
- kortykosteroidy ogólnie w okresie zaostrzeń i miejscowo w postaci maści, z unikaniem zaróbki lanolinowej (chorzy często są na nią wrażliwi)
- leki immunosupresyjne (np. cyklosporyna A – ogólnie, takrolimus – miejscowo, pimekrolimus – miejscowo)
- fotochemioterapia (PUVA), fototerapia – naświetlania UVA i UVB
- pielęgnację i natłuszczanie skóry
- specjalistyczną odzież lecznicza
- metodę mokrych opatrunków