Wąglik (łac anthrax) jest to choroba zakaźna, zaraźliwa, wywoływana przez Gram-dodatnią bakterię nazywaną laseczką wąglika (Bacillus anthracis). Znany już od czasów starożytnych, występuje na całym świecie, najczęściej u bydła, koni, owiec i kóz.
U ludzi laseczka wąglika lub jej zarodniki wnikają do organizmu:
- drogą oddechową;
- drogą pokarmową;
- przez skórę;
W miejscu wniknięcia bakterie rozmnażają się powodując miejscowe zmiany zapalno-martwicze. Z ogniska pierwotnego dochodzi do rozprzestrzeniania się infekcji na cały zaatakowany organizm.
Infekcja wąglikiem u człowieka występuje w jednej z trzech postaci:
- skórnej (czarna krosta) – 95%;
- jelitowej;
- płucnej.
Postać skórna może przebiegać jako umiejscowiony odczyn zapalny lub też postać rozlana. Umiejscowiony odczyn zapalny ma charakter pęcherzyka (tzw czarna krosta, łac pustula maligna), wypełnionego ciemnym płynem, który po pęknięciu pozostawia czarny strup; inną postacią choroby jest twardy, głęboki i niebolesny naciek zapalny tkanek (obrzęk złośliwy, oedema malignum), także przebiegający z powiększeniem okolicznych węzłów chłonnych.
Postać jelitowa charakteryzuje się silnym bólem brzucha, gorączką, biegunką, bądź też czasem zaparciami. Stolec może zawierać świeżą krew i często ma smolistą barwę. Mogą wystąpić również wymioty, niekiedy zawierające krew. Postępująca choroba może prowadzić do wodobrzusza albo perforacji jelita.
Najcięższa jest postać płucna choroby o charakterze ciężkiego zapalenia płuc, ta postać charakteryzuje się wysoką gorączką, dreszczami, kaszlem z odpluwaniem krwistej plwociny, dusznością i sinicą. W znacznym procencie przypadków dochodzi do zgonu w okresie od 24 do 36 godzin od wystąpienia objawów.
Natomiast charakterystycznymi objawami postaci jelitowej są:
- biegunka śluzowo-krwista
- bóle brzucha
- wymioty
- wysoka gorączka.
Stan chorego jest ciężki i także często po 2–3 dniach kończy się śmiercią.
Chociaż jest to zwykle choroba odzwierzęca, to bakterie wąglika mogą być wykorzystywane również jako broń biologiczna.