ADHD (ang Attention Deficit Hyperactivity Disorder) jest to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, który określany jest w literaturze także jako zaburzenia hiperkinetyczne. Termin ADHD obejmuje zarówno ADHD z zaburzeniami hiperaktywnymi, jak i bez nich u dorosłych oraz dzieci. Można się spotkać również z terminem ADD (Attention-deficit disorder), który pojawił się jako nazwa zaburzenia jako pierwszy, a także AADD (Adult attention-deficit disorder), czy AADHD określające zaburzenie u osób dorosłych.
Jest to grupa zaburzeń, które charakteryzują się wczesnym początkiem (zazwyczaj w pierwszych pięciu latach życia), brakiem wytrwałości w realizacji zadań wymagających zaangażowania poznawczego, tendencją do przechodzenia od jednej aktywności do drugiej bez ukończenia żadnej z nich oraz zdezorganizowaną, słabo kontrolowaną nadmierną aktywnością.
Uważa się, że ADHD występuje u 4-8% dzieci w wieku wczesnoszkolnym (6–9 lat), głównie chłopców, niezależnie od rasy i kultury, a następnie częstość występowania zmniejsza się o 50% na każde 5 lat, jednakże u 60% dorosłych utrzymują się niektóre lub wszystkie cechy zespołu (zwłaszcza dotyczące deficytów uwagi). Nie są znane dokładne przyczyny ADHD, jednak zidentyfikowano szereg czynników, które mogą przyczynić się do lub nasilać ADHD, a są to czynniki: genetyczne, dieta i środowisko społeczne.
objawy chorobowe:
- trudności w podtrzymaniu uwagi i wysiłku,
- impulsywność,
- problemy z kontrolą poziomu pobudzenia,
- potrzeba bezpośredniego wzmocnienia.
w sferze ruchowej:
- wyraźny niepokój ruchowy w zakresie dużej i małej motoryki
- niemożność pozostawania w bezruchu przez nawet krótki czas
- podrywanie się z miejsca
- bezcelowe chodzenie
- zwiększona szybkość i częsta zmienność ruchów (wrażenie ciągłego pośpiechu)
- przymusowe wymachiwanie rękami
- podskakiwanie
- wzmożone drobne ruchy kończyn (machanie nogami, głośne deptanie, poruszanie palcami rąk, ciągłe zajmowanie się rzeczami, które leżą w zasięgu rąk lub nóg, kiwanie się na krześle itp.)
- bieganie bez celu
w sferze poznawczej:
- trudności w skupieniu uwagi (uwaga chwiejna, wybitnie zależna od czynników afektywnych)
- brak wytrwałości w przypadku małego zainteresowania i niedostrzegania bezpośredniej korzyści z działania
- wzmożony odruch orientacyjny
- pochopność
- znaczna męczliwość w pracy intelektualnej i związana z tym nierównomierna wydajność
- pobieżność myślenia
- przerzucanie uwagi z obiektu na obiekt (udzielanie nieprawidłowych, nieprzemyślanych odpowiedzi na pytania lub nieprawidłowe rozwiązywanie zadań)
- w badaniach inteligencji niektórzy autorzy stwierdzają poziom „poniżej spodziewanego”, głównie w skalach wykonawczych
- trudności wizualno-motoryczne
- trudności syntetyzowania w myśleniu
- brak umiejętności planowania
- u wielu dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi występują pewnego rodzaju zaburzenia mowy lub języka, do których należą:
- opóźnienie rozwoju mowy
- kłopoty z artykulacją
- problemy ze strukturą zdania
- nieprawidłowe układanie dźwięków
- niestaranne pismo
- trudności stanowi również pisemne wyrażanie myśli i słowa
w sferze emocjonalnej:
- nieopanowane, nieraz bardzo silne reakcje emocjonalne
- wzmożona ekspresja uczuć
- zwiększona wrażliwość emocjonalna na bodźce otoczenia
- wybuchy złości
- impulsywność działania
Celem stosowania leków w terapii ADHD jest zmniejszenie, bądź też zlikwidowanie niekorzystnych objawów bez wywoływania skutków ubocznych. U około 85% dorosłych leki przynoszą poprawę w chorobie. Dwie kategorie stosowanych leków w ADHD to stymulanty i niestymulanty. Znane leki łagodzą jedynie objawy ADHD, np poprzez zwiększanie ilości noradrenaliny lub dopaminy – substancji, których poziom w mózgu chorego jest stale obniżony.