Zespół Aspergera (syndrom Aspergera, ZA; ang Asperger syndrome, AS) jest to całościowe zaburzenie rozwoju mieszczące się w spektrum autyzmu.
Zaburzenie to obejmuje przede wszystkim upośledzenie umiejętności społecznych, trudności w akceptowaniu zmian, ograniczoną elastyczność myślenia przy braku upośledzenia umysłowego oraz szczególnie pochłaniające, obsesyjne zainteresowania, przy czym rozwój mowy, a rozwój poznawczy przebiega bardziej prawidłowo w porównaniu do autyzmu dziecięcego. Głównymi kryteriami różnicującymi ZA od autyzmu głębokiego są brak opóźnienia rozwoju mowy i innych istotnych jej zaburzeń uniemożliwiających logiczną komunikację, a także prawidłowy rozwój poznawczy.
Ludzie z zespołem Aspergera przypominają nieco osoby z autyzmem dziecięcym pod tym względem, że od wczesnego dzieciństwa występuje u nich ten sam rodzaj upośledzeń (jednak w dużo łagodniejszej postaci). W stosunku do głębokiego autyzmu wyróżniają się o wiele lepszą adaptacją społeczną, a z powodu swych niezwykłych zainteresowań łagodniejsze przypadki częściej uchodzą za ekscentryków niż ludzi o zaburzonej osobowości.
Najbardziej powszechnym, upośledzającym i potwierdzającym diagnozę objawem wspólnym dla większości chorych osób są trudności w kontaktach z innymi ludźmi. Ludzie z zespołem Aspergera mają trudności z nawiązaniem kontaktów społecznych, gdyż mają problem z czytaniem szeroko pojętego kodu społecznego, z werbalnym i niewerbalnym porozumiewaniem się z drugim człowiekiem.
Chorzy z zespołem Aspergera nie posiadają lub mają silnie zaburzoną empatię, co rzutuje na umiejętność niewerbalnego komunikowania się, widzenia podtekstów kierowanych do nich przez innych, jak też sami nie potrafią niewerbalnie okazywać innym swoich emocji, bądź przekaz ten jest zafałszowany (tzn osoba „zdrowa” odczytuje jakiś podtekst, którego osoba chora nie ma na myśli).
Dodatkowo wielu ludzi z zespołem Aspergera ma poważne problemy z ekspresją własnych uczuć i emocji w taki niewerbalny sposób, w jaki robią to zwykli ludzie i jaki jest przyjęty za normę. Tacy ludzie mają emocje równie silne jak wszyscy inni, jednak sytuacje, które generują odpowiedź emocjonalną, są u nich inne. Stąd osoby z tym zespołem oceniane bywają jako pozbawione emocji lub uczuć wyższych; często przypadkowe osoby mogą widzieć w nich psychopatów. Występują też problemy z kontaktem wzrokowym, osoba taka może albo go unikać (może być nawet nieświadoma istnienia tej części komunikacji), albo też wpatrywać się w twarz rozmówcy lub wykonywać inne nienaturalne ruchy, które rozpraszają drugą osobę podczas rozmowy. Tego rodzaju gesty mogą być nieadekwatne do sytuacji, bądź wręcz całkowicie wyolbrzymione.
Problemy zwykle pojawiają się w wypadku zwykłej nieoficjalnej rozmowy, chory nie umie często w ogóle się odezwać ani „zachować” w sytuacji nieformalnej rozmowy „o niczym”, ma problemy z szybkim zrozumieniem metafor, interpretując je czasami dosłownie. Natomiast względnie nie sprawia mu problemów wysłowienie się przed grupą ludzi (zwłaszcza jeśli nie są całkowicie obcy), a także specjalistyczna rozmowa na temat leżący w kręgu ich zainteresowań, choć i tu mogą być wyjątki i zdarzają się ludzie całkowicie nieśmiali, którzy mają trudności w nawet najbardziej podstawowych kontaktach z innymi.
Ludzie chorzy mają często specyficzne, wąskie oraz bardzo wciągające, a nieraz ekscentryczne i obsesyjne zainteresowania, jednocześnie wykazując brak należytego zainteresowania innymi sprawami z ich otoczenia (zwłaszcza społecznego).
Chorzy najlepiej się czują, żyjąc w uporządkowanym otoczeniu z ustalonymi schematami, a próba zmiany tego stanu rzeczy wywołuje zwykle silną frustrację i może w skrajnych przypadkach prowadzić nawet do zachowań agresywnych.
W zespole Aspergera objawy pojawiają się od urodzenia i nasilają się w wieku dojrzewania, a więc najczęściej w tym wieku rozpoczyna się leczenie lekami antydepresyjnymi lub neuroleptykami, przez cały okres jego trwania lub całe życie. W leczeniu chorych powinna być zaangażowana cała rodzina i otoczenie, a szczególnie w procesie socjalizacji. Niektórzy chorzy jednak nie wymagają leczenia farmakologicznego.