Akromegalia (acromegalia, ang acromegaly) jest to choroba spowodowana nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu (somatotropiny) przez hormonalnie czynnego gruczolaka komórek kwasochłonnych przedniego płata przysadki mózgowej. Choroba ta występuje u osób dorosłych, u których skończony został proces wzrastania kości, a nasady kości długich uległy mineralizacji i zrośnięciu. U dzieci i młodzieży nadmiar hormonu wzrostu powoduje gigantyzm, cechujący się nadmiernym wzrostem kości długich.
Objawy choroby:
- rozrost tkanek miękkich – stóp i dłoni, żuchwy, nosa (wczesny objaw), małżowin usznych, języka, wałów nadoczodołowych, serca. Powiększenie języka może spowodować problemy z mową, obturacyjny bezdech senny
- przerost i deformacja kości, deformacje stawów, bóle stawów i kości
- powiększenie narządów wewnętrznych (wisceromegalia – splenomegalia, hepatomegalia, kardiomegalia)
- wzmożona potliwość (zlewne poty)
- pogrubienie skóry, nadmierne owłosienie
- cukrzyca z insulinoopornością
- nadciśnienie i choroby układu sercowo-naczyniowego (kardiomegalia)
- bóle głowy
- zespół cieśni nadgarstka, niedowłady
- zaburzenia czynności wzroku (ograniczone pola widzenia)
- zaburzenia miesiączkowania, brak miesiączki, mlekotok, zaburzenia potencji, obniżone libido
- kamica nerkowa
- zaparcia
- polipy jelita grubego
- przerost mięśni
Leczenie operacyjne akromegalii jest metodą z wyboru i polega na usunięciu gruczolaka z dostępu przez zatokę klinową (transsfenoidalnie), ewentualnie przezczaszkowo (transskranialnie). Przygotowanie do zabiegu operacyjnego skupia się na podawaniu syntetycznych analogów somatostatyny.
Leczenie farmakologiczne analogami somatostatyny o przedłużonym działaniu (oktreotyd, lanreotide, vapreotide, SOM230) wdraża się, gdy istnieją przeciwwskazania do zabiegu lub gdy pacjent nie wyraża nań zgody albo wówczas, gdy leczenie operacyjne okazało się nieskuteczne, bądź guz jest nieoperacyjny (nacieka nerw wzrokowy). Ponieważ większość gruczolaków przysadki ma charakter prolactinoma, stosuje się leczenie dodatkowe lekami dopaminergicznymi (agonistami dopaminy – bromokryptyna, kabergolina), a także antagonistami receptora hormonu wzrostu (pegwisomant).
Radioterapia (teleradioterapia, nóż-gamma) wykonywana jest jako leczenie uzupełniające w razie niepowodzenia leczenia chirurgicznego i farmakologicznego.