Celem badania poziomu amylazy we krwi jest ocena jej aktywności w diagnostyce i różnicowaniu chorób trzustki. Amylaza jest bowiem enzymem hydrolitycznym, wytwarzanym w komórkach wydzielniczych trzustki, gruczołów ślinowych, wątrobie oraz w mięśniach.
Oznaczenie aktywności amylazy w surowicy wykonuje się głównie, gdy występują stany ostrego zapalenia oraz zaostrzenia przewlekłego zapalenia trzustki. Podwyższony poziom aktywności tego enzymu przy wystąpieniu ostrego bólu w nadbrzuszu wykazuje blisko 90% czułość kliniczną dla rozpoznania zapalenia trzustki. Diagnostykę chorób zapalnych trzustki można uzupełnić o oznaczenie aktywności lipazy, która wykazuje większą swoistość narządową i czułość kliniczną.
Prawidłowe stężenie amylazy we krwi powinno mieścić się w granicach 25 – 125 U/L, zaś u osób powyżej 70. roku życia normy stężenia amylazy będą wahać się w granicach 20 – 160 U/L.
Stężenie amylazy, które znajduje się w granicach 575 – 1150 U/L może być wywołane:
- okresowym zaostrzeniem w przewlekłym zapaleniu trzustki;
- perforacją, czyli przebiciem się wrzodu dwunastnicy przez ścianę narządu;
- niedrożnością jelit;
- zapaleniem pęcherzyka żółciowego;
- kamicą żółciową;
- kamicą trzustkową;
- ostrym zapaleniem nerek;
- kwasicą ketonową w cukrzycy;
- niektórymi nowotworami (rak trzustki, rak jajnika, rak płuca).
Nieznacznie zaś podwyższony poziom amylazy we krwi (115-575 U/L) bywa wywołany przez:
- świnkę;
- urazy ślinianek;
- kamicę przewodów ślinowych;
- radioterapię i chemioterapię;
- alkaloidy opium;
- zatrucie metanolem;
- duże dawki etanolu (u alkoholików)
Natomiast obniżona amylaza we krwi może być oznaką:
- martwicy trzustki;
- kamicy żółciowej;
- rozległego poparzenia;
- tyreotoksykozy;
- zawału mięśnia sercowego;
- zatrucia.