Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa, CU), zaliczane do grupy nieswoistych zapaleń jelit (Inflammatory bowel disease – IBD) to przewlekły proces zapalny błony śluzowej odbytu lub jelita grubego, o nieustalonej dotychczas etiologii.
Główne objawy choroby to:
- bóle brzucha,
- długotrwałe biegunki i/lub zaparcia (czasem występują naprzemiennie),
- krew w stolcu (ujawniona lub nie),
- osłabienie, utrata wagi,
- aftowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej
Objawy pozajelitowe:
- oczne,
- stawowe (zapalenie stawów),
- skórne (piodermia zgorzelinowa, rumień guzowaty)
Choroba ta charakteryzuje się występowaniem zaostrzeń i okresów remisji o różnym okresie trwania. Najczęściej obejmuje końcową (lewą) część jelita grubego – odbytnicę (która zajęta jest w 95% przypadków), esicę, okrężnicę zstępującą, zagięcie śledzionowe, rzadziej zajmuje całe jelito grube, aż do zastawki krętniczo-kątniczej. Choroba nigdy nie dotyka bezpośrednio jelita cienkiego, jedynym objawem może być tzw backwash ileitis, który występuje w momencie zajęcia jelita grubego na całej długości (pancolitis) wraz z zastawką krętniczo-kątniczą, która staje się niewydolna i przepuszcza mediatory procesu zapalnego w kierunku końcowych odcinków jelita krętego. W odróżnieniu od choroby Leśniowskiego-Crohna we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego jest znacznie mniejsza tendencja do powstawania przetok okołoodbytniczych, ropni i perforacji jelit. Występuje za to większe prawdopodobieństwo powstania raka jelita grubego, stąd skłania to do wykonywania regularnych kolonoskopii diagnostycznych u osób długotrwale chorujących na wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Z uwagi na zajęcie przez chorobę dystalnej części odbytnicy dużą wartość diagnostyczną ma również wykonanie rektoskopii.