Zawał mięśnia sercowego (infarctus myocardii), nazywany także zawałem serca i atakiem serca jest to martwica mięśnia sercowego, spowodowana jego niedokrwieniem na skutek zamknięcia tętnicy wieńcowej, doprowadzającej krew do obszaru serca.
Zawał mięśnia sercowego jest postacią choroby niedokrwiennej mięśnia sercowego (obok nagłej śmierci sercowej, dławicy sercowej, czy przewlekłej choroby niedokrwiennej serca i tzw „kardiomiopatii” niedokrwiennej). W krajach europejskich choroby układu krążenia (w szczególności serca, tętnic oraz żył) są najczęstszą przyczyną zgonów. Z powodu schorzeń sercowo-naczyniowych, w tym zawału mięśnia sercowego, umiera obecnie dwa razy więcej osób niż z powodu chorób nowotworowych.
Do zawału mięśnia sercowego przeważnie dochodzi na tle miażdżycy tętnic wieńcowych w przebiegu choroby wieńcowej (często utożsamianej z chorobą niedokrwienną serca). Może ona doprowadzić do zwężenia tętnicy, pęknięcia blaszki miażdżycowej, zakrzepicy czy niedrożności, zaś ostatecznie do niedrożności tętnicy. Ognisko miażdżycy w ścianie tętnicy wieńcowej nazywane jest właśnie blaszką miażdżycową powstałą na skutek odkładania się cholesterolu LDL (tzw „zły cholesterol”), a także innych tłuszczów w wewnętrznej ścianie tętnicy. Powoduje ona zmniejszenie światła tego naczynia i ograniczenie przepływu krwi – często w tych przypadkach pacjent odczuwa objawy dławicy piersiowej, nazywanej też dusznicą bolesną, przy okazji wysiłku czy zdenerwowaniu. Mechanizmem, który bezpośrednio prowadzi do zawału, jest pęknięcie albo krwotok do blaszki miażdżycowej, bądź też narastanie zakrzepu na jej powierzchni. W 90% przypadków bezpośrednią przyczyną zawału mięśnia sercowego jest zakrzep, powstający w miejscu zwężonym przez blaszki miażdżycowe.
objawy zawału:
- bardzo silny ból w klatce piersiowej (może być znacznie osłabiony lub nawet nieobecny u osób chorych na cukrzycę), odczuwany na dużym obszarze klatki piersiowej, trwający ponad 20 minut (dłużej niż w dławicy piersiowej), stale narastający, nieustępujący po odpoczynku i po nitratach (nitrogliceryna), piekący, dławiący, rozpierający, promieniujący do szyi, żuchwy, lewej kończyny górnej (lub obu), a także na brzuch i plecy;
- panika, lęk przed śmiercią (łac angor animi)
- duszność zwłaszcza u osób starszych i z rozległym zawałem (duży obszar martwicy)
- bladość
- lepki pot(zimne i wilgotne powłoki skórne)
- spadek ciśnienia tętniczego
- tachykardia – wzrost częstości akcji serca, lub inne zaburzenia
- tętna
- pobudzenie ruchowe
- osłabienie
- mdłości i wymioty
- zawroty głowy lub omdlenie
- silne zabarwienie rąk, stóp, warg
- kołatanie serca (chory czuje, że jego serce mocno bije)
- zmiany osłuchowe w płucach
- temperatura do 38,5 °C
Czasem zawał prowadzi do nagłej i dramatycznie szybkiej śmierci sercowej, zaś zgon bywa pierwszym i ostatnim objawem choroby.